Chè Tà Xùa - viên ngọc và kho báu ẩn giấu của người Mông
Bao đời nay, rừng chè Tà Xùa ẩn mình trong mây mù đã giúp đồng bào Mông thoát nghèo, cải thiện đời sống.
Mục lục nội dung
Giới thiệu Trà Shan tuyết Tà Xùa
Cách huyện Bắc Yên, Sơn La khoảng 15km, Tà Xùa là tên một ngọn núi và cũng là tên một xã của người Mông. Ngọn núi là ranh giới tự nhiên giữa 2 tỉnh Yên Bái và Sơn La, Tà Xùa có 3 ngọn núi cùng nhau tạo nên một kỳ quan hùng vĩ như xương sống của loài khủng long thời tiền sử. Theo kinh nghiệm của các chuyên gia chè, vùng chè của người Mông bao giờ cũng ngon nhất bởi họ thường sống ở vùng núi cao quanh năm sương mù bao phủ, độ ẩm cao rất thích hợp cho sự sinh trưởng và phát triển của chè Shan tuyết cổ thụ và Tà Xùa là một nơi như thế.
Trà Shan tuyết Tà Xùa
Vùng đất huyền ảo nằm ở độ cao 1.500-3.000m so với mực nước biển và được bao phủ bởi 140.000 ha chè Shan tuyết cổ thụ. Nhờ tinh hoa của trời, khí hậu quanh năm mát mẻ, được bao bọc bởi nắng mây, cây chè cho ra hương vị đặc trưng, trở thành sản vật quý của bản địa. Quan trọng hơn, sự hợp tác với các doanh nghiệp đã góp phần giúp người Mông thành công và ổn định đầu ra cho các vụ thu hoạch của họ.
Điều kiện đất đai và khí hậu ở Tà Xùa
Trên khắp đất nước Việt Nam, mỗi vùng miền đều có những nét đặc trưng riêng và chính điều này đã tạo nên những đặc sản tự nhiên đặc trưng cho vùng miền đó. Sinh trưởng ở vùng có độ cao xấp xỉ 2.000 m so với mực nước biển, quanh năm mây mù bao phủ, độ ẩm cao, khí hậu trong lành, mát mẻ nên chè Tà Xùa có đặc điểm tươi, bông to và phủ thêm lớp tuyết cổ thụ. ở các vùng khác. Hàm lượng vitamin cao từ 39,1% – 40,5% và chất hòa tan trong đất từ 49,1 – 50,2% đã tạo nên hương vị đặc trưng cho Chè Shan tuyết Tà Xùa Sơn La.
Đồi chè Tà Xùa
Cây chè Shan tuyết Tà Xùa cổ thụ thấp, thân to, tán rộng, phía trên thu hẹp lại. Cây chè cổ thụ này mọc tự nhiên, búp trắng, cành vàng, lá chè to hơn chè Shan Tuyết cổ thụ ở các vùng chè khác. Búp chè sau khi chế biến vẫn còn nguyên lớp lông tơ trắng chứa nhiều vi chất dinh dưỡng tốt cho sức khỏe.
Cách thu hoạch và chế biến chè Tà Xùa
Chè Shan Tuyết Tà Xùa, Sơn La là loại chè duy nhất được người Mông khai thác. Để thu hoạch loại chè này, người Mông phải trèo lên những cây chè cổ thụ cao, hái từng búp chè cho vào sọt. Thu hái búp chè tốn nhiều thời gian, năng suất thấp, mỗi cây chè cổ thụ mỗi vụ chỉ cho được vài kg búp chè tươi.
Lá chè sau khi thu hoạch được đem sấy trên chảo gang nóng cho héo và qua bàn tay khéo léo của người làm chè, búp chè được bao bọc sau mỗi lần vò. Tập quán truyền thống tạo nên nét độc đáo cho chè Tà Xùa là việc sao chè chỉ được thực hiện bởi những người phụ nữ từ xa xưa và truyền thống này đã được tổ tiên truyền lại cho con cháu. Với đôi bàn tay nhỏ nhắn, dẻo dai, chiếc chảo gang và nghệ thuật sao chè truyền thống, chè Tà Xùa với hương vị đặc trưng đã làm say lòng bất cứ ai một lần thưởng thức loại chè này.
Cách thu hoạch và chế biến chè Tà Xùa
Chè Shan Tuyết Tà Xùa theo tiếng của người Mông có nghĩa là thần dược. Các nghiên cứu khoa học chứng minh chè Shan tuyết có chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa gọi là catechin không chỉ có tác dụng giảm căng thẳng, giảm cholesterol xấu mà còn phòng ngừa các bệnh về tim mạch.
Trà Shan Tuyết Tà Xùa có màu vàng nhạt. Khi uống, ban đầu có vị đắng chát, sau chuyển dần sang vị ngọt. Trà có hương vị hoàn toàn khác với các sản phẩm trà khác. Khi rót trà, làn khói trắng bay bay trong khung cảnh hữu tình sẽ giúp người uống quên đi mọi căng thẳng của cuộc sống thường nhật để hòa mình với thiên nhiên.
Phát triển thương hiệu chè Shan tuyết cổ thụ
Ở độ cao khoảng 1.800m so với mực nước biển, xã Tà Xùa, huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La là quê hương của loại chè cổ thụ Shan tuyết quý hiếm.Hiện chính quyền địa phương và người trồng chè đang nỗ lực quảng bá thương hiệu chè đến người tiêu dùng trong và ngoài nước.
Do mây mù bao phủ quanh năm, độ ẩm cao, khí hậu trong lành mát mẻ nên cây chè Shan tuyết của địa phương cho búp to và có mùi thơm đặc biệt. Những năm gần đây, sản phẩm chè của địa phương đã trở thành một nghề kiếm được nhiều tiền của nhiều gia đình đồng bào dân tộc thiểu số.
Xã Tà Xùa hiện có hơn 200 ha chè Shan tuyết, trong đó gần một nửa là cây cổ thụ. Hàng năm, người dân xã Tà Xùa thu hái hơn 300 tấn chè tươi và chế biến hơn 60 tấn chè khô. Với mức giá từ 750.000 - 2.000.000đ, chè đã trở thành cây trồng chính của người dân địa phương.
Phát triển thương hiệu chè Shan tuyết cổ thụ
Huyện Bắc Yên đã thu hút các doanh nghiệp chế biến chè của Việt Nam đầu tư sản xuất các sản phẩm chuyên canh. Nhận thức được giá trị của cây chè, người dân địa phương đã ý thức hơn trong việc chăm sóc, thu hái và chế biến chè đúng kỹ thuật. Nhờ đó, chất lượng sản phẩm chè của địa phương được cải thiện rõ rệt, nhiều vùng chè hiện đã áp dụng tiêu chuẩn sản xuất hữu cơ VietGap.
Với cây chè Shan tuyết cho hiệu quả kinh tế vượt trội so với các loại cây trồng khác như ngô, sắn, huyện Bắc Yên đã giúp người dân vùng cao, nơi có khí hậu phù hợp mở rộng diện tích trồng chè. Toàn huyện hiện có gần 300 ha cây Shan tuyết, mang lại thu nhập ổn định cho gần 600 hộ dân.
Đặc điểm chè Tà Xùa
- Sản phẩm chè Tà Xùa được làm từ 100% búp chè, lá chè sạch tự nhiên.
- Cánh trà có một lớp tuyết trắng ở đầu búp, uốn lượn như móc câu
- Màu sắc: Vàng đậm
- Vị: Vừa phải, ngọt ngào và rất sâu
- Hương: Trà Tà Xùa thơm vừa.
Lợi ích của chè Tà Xùa
- Chống lão hóa
- Giải độc, giúp giảm cân
- Giảm căng thẳng
- Điều hòa huyết áp
- Phòng ngừa tim mạch
- Nâng cao sức đề kháng, phòng chống bệnh tật.
Chúng ta đã khám phá những nét tiêu biểu nhất của chè Tà Xùa. Mặc dù ngày nay, việc uống trà và thưởng thức trà đã có nhiều thay đổi nhưng những giá trị cốt lõi của nó vẫn được gìn giữ. Nếu một lần đến Tà Xùa, bạn đừng quên nhâm nhi một tách trà để cảm nhận hết tinh túy của loại thức uống đặc biệt này. Hoặc bạn có thể mua chè Tà Xùa về làm quà cho người thân và bạn bè.
